Հայաստանի տարածքի վաթսուն տոկոսը ընկած է ծովի մակերեևույթից հինգ հարյուրից երկու հազար մետր բարձրության վրա։ Մշակելի հողեր կան նույնիսկ երկու հազար երկու հարյուր մետր բարձրության վրա։
60% территории Армении расположено на высоте от 500 до 2000 метров над уровнем моря. Возделываемые земли есть даже на высоте 2200 м.
Սևանի մանկական առողջարանի մոտ քսան տարում աճեցվել է երեսուներեք հազար ծառ։
Около Севанского детского санатория за 20 лет выращено 33000 деревьев.
◦
Выделенные слова в приведённом тексте – количественные числительные.
◦
Количественные числительные делятся на простые, сложные и составные.
◦
От 1 до 10
1 – մեկ
2 – երկու
3 – երեք
4 – չորս
5 – հինգ
6 – վեց
7 – յոթ
8 – ութ
9 – ինն, ինը
10 – տաս
◦
Десятки, 100, 1000, 1000000
20 – քսան
30 – երեսուն
40 – քառասուն
50 – հիսուն
60 – վաթսուն
70 – յոթանասուն
80 – ութսուն
90 – իննսուն
100 – հարյուր
1 000 – հազար
1 000 000 – միլիոն
◦
Числительные от 11 до 99 (за исключением названий десятков) образуются по модели
десяток ＋ единица
տաս(ն) ＋ մեկ = տասնմեկ
одиннадцать
◦
տաս(ն) ＋ երկու = տասներկու
двенадцать
◦
քսան ＋ մեկ = քսանմեկ
двадцать один
◦
հիսուն ＋ մեկ = հիսունմեկ
пятьдесят один
◦
ութսուն ＋ մեկ = ութսունմեկ
восемьдесят один
◦
իննսուն ＋ ինը = իննսունինը
девяносто девять
В древнеармянском языке числительное տաս имело форму տասն. В современном языке конечный ն сохранился в только сложных числительных.
◦
Вспомните, что при скоплении трёх и более согласных между ними произносится ə
տասնմեկтаснᵊмэк 11
տասնչորսтаснᵊчорс 14
◦
Составными являются числительные выше ста. Они образуются сочетанием сотен, десятков, единиц; тысяч, сотен, десятков, единиц и т.д.
101 – հարյուր մեկ
112 – հարյուր տասներկու
150 – հարյուր հիսուն
200 – երկու հարյուր
9999 – ինը հազար ինը հարյուր իննսունինը
◦
Как правило, количественные числительные ставятся перед существительными и не согласуются с ними в падеже и числе
Հինգ օր ես գտնվում էի Մոսկվայում։
Я пять дней находился в Москве.
◦
Հինգ օրից ես վերադարձա Երևան։
Через пять дней я возвратился в Ереван.
◦
Այդ աշխատանքը ես կատարեցի հինգ օրում։
Эту работу я выполнил за пять дней.
Существительное при количественном числительном обычно ставится в ед. ч.
վեց մատիտ
шесть карандашей
◦
տաս ուսանող
десять студентов
◦
տասներկու օր
двенадцать дней
◦
հարյուր տարի
сто лет
◦
հարյուր քսան էջ
сто двадцать страниц
◦
Прочитайте сочетания и предложения
օրը չորս անգամ
четыре раза в день
◦
շաբաթը երկու անգամ
два раза в неделю
◦
տարին երեք անգամ
три раза в год
◦
Նա ուտում է օրը չորս անգամ։
Он ест в день четыре раза.
◦
Նա զանգահարում է նրան օրը չորս անգամ։
Он звонит ему в день четыре раза.
◦
Նա տարին մեկ անգամ գնում է առողջարան։
В год один раз он едет в санаторий.
◦
Շաբաթը հինգ օր։
Пять дней в неделю.
◦
Տարին վեց օր։
Шесть дней в год.
◦
Նա պարապում է շաբաթը երկու օր։
Он занимается два раза (дня) в неделю.
◦
Ամիսը մեկ շաբաթ նա աշխատում է գրադարանում։
Раз в месяц он одну неделю работает в библиотеке.
Количественные числительные могут употребляться с определенным артиклем. В этом случае они выступают в роли существительного и склоняются
и – մեկը один
р – մեկի одного
д – մեկին одному
в – -
и – մեկից от одного
т – մեկով одним
м – մեկում в одном
◦
и – երկուսը двое
р – երկուսի двоих
д – երկուսին двоим
в – –
и – երկուսից от двоих
т – երկուսով двоими
м – երկուսում в двоих
◦
Обратите внимание на числительное երկուսը. Вы, наверное, заметили, что перед определенным артиклем -ը появилась буква ս. Запомните, что при склонении числительного երկու буква ս сохраняется во всех падежах
երկուսի, երկուսից, երկուսով.
Примеры употребления количественного числительного с определенным артиклем.
◦
Նրանցից երկուսը ինձ ծանոթ են։
Двое из них мне знакомы.
◦
Տասը քանակական թվական է։
Десять – количественное числительное.
◦
Երկուսը գումարած երեք հավասար է հինգի։
К двум прибавить три будет пять.
◦
Երեքով գնացինք թատրոն։
Մենք երեք հոգով գնացինք թատրոն։
Мы втроём пошли в театр.
Количественные числительные с определенным артиклем могут соответствовать русским собирательным числительным
1) "два" как название числительного
Երկուսը մեծ է մեկից։
Два больше единицы.
◦
2) "двое"
Երկուսը եկան։
Двое пришли.
Նրանք երկուսն էին։
Их было двое.
Если количественные числительные записываются цифрами, то падежные окончания приписываются посредством дефиса
7-իցот 7-и
16-ով16-ю
Прочитайте и перепишите количественные числительные
1 – մեկ
9 – ինը
12 – տասներկու
23 – քսաներեք
45 – քառասունհինգ
82 – ութանասուն երկու
96 – իննսուն վեց
121 – հարյուր քսանմեկ
262 – երկու հարյուր վաթսուներկու
1905 – հազար ինը հարյուր հինգ
1917 – հազար ինը հարյուր տասնյոթ
1987 – հազար ինը հարյուր ութսունյոթ
Հինգին գումարած վեց հավասար է տասնմեկի։
Пять плюс шесть равняется одиннадцати.
◦
Երեքը մեծ է երկուսից։
Три больше двух.
◦
Նրանցից չորսը չէին եկել։
Четверо из них не пришли.
◦
Ես ունեմ հինգ գիրք։
У меня есть пять книг.
◦
Հազար ինը հարյուր ութսունհինգ թվականի (թվի) մայիսի իննինմենք տոնեցինք Հայրենական մեծ պատերազմի հաղթանակի քառասունտարին։
9 мая 1985 года (мы) отпраздновали 40-летие победы в Великой Отечественной войне.
Обратите внимание на выражение
Հազար ինը հարյուր ութսունհինգ թվականի (թվի)։
◦
Для указания даты в таких сочетаниях употребляется слово թիվ или թվական "число", "дата" (сокращённо թ․). Соответствует слову "год"
Հազար ինը հարյուր հինգ թիվ։
1905-ый год.
◦
Ես 1981 (հազար ինը հարյուր ութսունմեկ) թվականից մինչև 1983 թիվը ապրում էի Մոսկվայում։
Я с 1981 года по 1983 год жил в Москве.
Ես ապրում եմ բարձրահարկ շենքի ութերորդ հարկում։
Я живу на восьмом этаже высотного здания.
◦
Մրցության մեջ նա գրավեց երրորդ տեղը։
В соревновании он занял третье место.
◦
Հայ մեծ լուսավորիչ Խաչատուր Աբովյանը ապրել և ստեղծագործել է տասնիններորդ դարի առաջին կեսին։
◦
Великий армянский просветитель Хачатур Абовян жил и творил в первой половине девятнадцатого века.
В приведённых предложениях выделенные слова – порядковые числительные.
Они образуются от количественных числительных при помощи суффиксов, за исключением числительного մեկ, которому соответствует порядковое числительное առաջին "первый".
Порядковые числительные от երկու, երեք, չորս образуются при помощи суффикса -րորդ
երկու – երկրորդвторой
երեք – երրորդтретий
չորս – չորրորդчетвёртый
◦
Обратите внимание, что числительные երրորդ, չորրորդ пишутся с двумя буквами ր.
Порядковые числительные более 5 образуются посредством прибавления к соответствующим количественным числительным суффикса -երորդ
հինգ – հինգերորդпятый
տասնմեկ – տասնմեկերորդодиннадцатый
հարյուր – հարյուրերորդсотый
հազար – հազարերորդтысячный
В составных числительных суффикс присоединяется только к последнему компоненту
հազար երկու հարյուր տասնվեցերորդ
тысяча двести шестнадцатый
Порядковые числительные, как и количественные, ставятся перед существительными и не согласуются с ними в числе и падеже
Իմ տղան սովորում է առաջին դասարանում։
Мой сын учится в первом классе.
◦
Նա առաջին դասարանից գերազանցիկ է։
Он с первого класса отличник.
◦
Դպրոցի առաջին դասարաններում սովորում են երկու հարյուր աշակերտներ։
В первых классах школы учатся двести учеников.
Порядковые числительные могут принимать определённый артикль -ը и употребляться в роли существительного. В этом случае они склоняются и имеют также форму множественного числа
առաջինըпервый
առաջիններըпервые
◦
Նա առաջիններից մեկն է։
Он один из первых.
◦
Պատվիրակության մեջ պետք է մտնեն երեք հոգի։ Երրորդի հարցը դեռ լուծված չէ։
В состав делегации должны войти три человека. Вопрос третьего ещё не решён.
Если порядковые числительные записываются арабскими цифрами, то к последним приписывается -ին для առաջին, и -րդ для остальных
առաջին – 1-ին
տասնհինգերորդ – 15-րդ
երկրորդ – 2-րդ
քսաներորդ – 20-րդ
երրորդ – 3-րդ
հազարերորդ – 1000-րդ
Прочитайте
Ես նստած էի առաջին շարքում։
Я сидел в первом ряду.
◦
Երկրորդ օրը գնացինք համերգ։
На второй день вечером мы пошли на концерт.
◦
Հայոց այբուբենը ստեղծել է Մեսրոպ Մաշտոցը 5-րդ դարում։
Армянский алфавит создал Месроп Маштоц в V веке.
◦
Միքայել Նալբանդյանը 19-րդ դարի հայ խոշոր գործիչներից է։
Микаэл Налбандян – один из крупных армянских деятелей XIX века.
Дробные числительные образуются объединением количественных и порядковых числительных.
На первом месте стоит количественное числительное, на втором – порядковое
երկու երրորդ
две трети
◦
մեկ հինգերորդ
одна пятая
◦
վեց յոթներորդ
шесть седьмых
◦
մեկ երկրորդ
одна вторая
◦
կես
половина
◦
մեկ չորրորդ
одна четверть
◦
(մեկ) քառորդ
(одна) четверть
При склонении дробных числительных падежные окончания принимает только второй компонент, т. е. порядковое числительное
մեկ երրորդից
из одной трети
◦
երեք հինգերորդով
тремя пятыми
◦
При цифровой записи дробных числительных падежные окончания приписываются к ним посредством дефиса
2/3-ից
5/6-ով
◦
Из количественных числительных путём присоединения к ним суффикса -ական образуются распределительные числительные
մեկականпо одному
երկուականпо два
երեքականпо три
չորսականпо четыре
տասականпо десять
հարյուրականпо сто
հազարականпо тысяче
քսաներկուականпо двадцать два
◦
При цифровой записи распределительных числительных суффикс -ական приписывается посредством дефиса
5-ականпо 5-ти
11-ականпо 11-ти
Прочитайте
Աշակերտներին տվեցին երկուական գիրք և երեքական մատիտ։
Ученикам раздали по две книги и по три карандаша.
◦
Մրցության հաղթողներին պարգևատրեցին հարյուրական ռուբլիով։
(букв.) Победителей соревнования премировали по сто рублей.
◦
Ուսանողներից երկու երրորդը ստացավ «հինգ» գնահատական։
Две трети студентов получили оценку "пять".
◦
Մեկից հանած մեկ երրորդ հավասար է երկու երրորդի։
От единицы отнять одну треть останется две трети.
միլիմետր (մմ) миллиметр (мм)
սանտիմետր (սմ) сантиметр (см)
մետր (մ) метр (м)
կիլոմետր (կմ) километр (км)
◦
գրամ (գ) грамм (гр)
կիլոգրամ (կգ) килограмм (кг)
ցենտներ (ց) центнер (ц)
տոն (տ) тонна (т)
Названия единиц при числительных всегда ставятся в ед. ч., при этом числительные по падежам не изменяются
երկու կիլոմետր
два километра
◦
տաս մետր
десять метров
◦
երկու մետրից
из двух метров
◦
երկու սանտիմետրով
двумя сантиметрами
◦
հինգ կիլոգրամ (գրամ, տոն)
пять килограммов (граммов, тонн)
◦
հինգ կիլոգրամից
из пяти килограммов
Прочитайте
Երևանից Սևան վաթսուն կիլոմետր է։
От Еревана до Севана 60 км.
◦
Սևանը գտնվում է ծովի մակերևույթից հազար ինը հարյուր երեք (1903) մետր բարձրության վրա։
Севан находится на высоте 1903 м над уровнем моря.
◦
Ես գնեցի հինգ կիլոգրամ միրգ։ Այդ հինգ կիլոգրամից երկուսը խնձոր էր։
Я купил 5 кг фруктов. Из этих пяти килограммов два килограмма были яблоки.
◦
Մենք քայլեցինք երկու կիլոմետր։
Мы прошагали три километра.
Наименованиями денежных единиц
դրամ (դր․) драм
լումա (լ․) лума
◦
կոպեկ (կոպ․, կ․) копейка
ռուբլի (ռ․) рубль
◦
դոլարдоллар
ցենտцент
◦
եվրոевро
ցենտцент
Наименование единиц при числительных всегда ставятся в ед. ч., при этом числительные по падежам не изменяются
հինգ ռուբլի
пять рублей
քսան կոպեկ
двадцать копеек
◦
– Ի՞նչ արժե այս վերարկուն։
– Сколько стоит это пальто?
◦
– Հարյուր ռուբլի։
– Сто рублей.
◦
Իմ աշխատավարձը երկու հարյուր քսան ռուբլի է։
Моя зарплата – 220 рублей.
◦
Տետրը արժե երկու կոպեկ։
Тетрадь стоит две копейки.
Единицы времени обозначаются словами
վայրկյան (վրկ․) секунда
րոպե (րոպ․) минута
ժամ (ժ․) час
օրдень (сутки)
շաբաթнеделя
ամիսмесяц
տարիгод
դար (հարյուրամյակ) век (столетие)
հազարամյակтысячелетие
Տարվա եղանակները։
Времена года.
գարունвесна
ամառлето
աշունосень
ձմեռзима
Ամիսները։
Месяцы.
հունվարянварь
հուլիսиюль
փետրվարфевраль
օգոստոսавгуст
մարտмарт
սեպտեմբերсентябрь
ապրիլапрель
հոկտեմբերоктябрь
մայիսмай
նոյեմբերноябрь
հունիսиюнь
դեկտեմբերдекабрь
Для того, чтобы назвать число месяца, название месяца ставится в род. п., а количественное числительное с определенным артиклем
հունվարի մեկը
первое января
◦
փետրվարի քսաներեքը
двадцать третье февраля
◦
հուլիսի վեցը
шестое июля
◦
նոյեմբերի յոթը
7 ноября
◦
Эти сочетания могут склоняться, при этом по падежам изменяется только числительное
Դասերը սկսվում են սեպտեմբերի մեկին։
Занятия начинаются первого сентября.
◦
Նոյեմբերի յոթը տոն է։
7-е ноября – праздник.
◦
Իմ ծննդյան օրը մայիսի քսանմեկին է։
Двадцать пятого мая у меня день рождения.
ծննդյան օրʦᵊнᵊндйан ор день рождения
◦
Մայիսի քսանհինգին ես գնաց Մոսկվա։???
25-го мая я уехал в Москву.
◦
Սեպտեմբերի քսանից քսաներկուսը տեղի ունեցավ կոնֆերանս (գիտական նստաշրջան)։
С 20-го по 22-е сентября состоялась конференция (научная сессия).
Շաբաթվա օրերը։
Дни недели.
երկուշաբթիпонедельник
ուրբաթпятница
երեքշաբթիвторник
շաբաթсуббота
չորեքշաբթիсреда
կիրակիвоскресенье
հինգշաբթիчетверг
◦
Названия дней недели в предложении обычно употребляются со словом օր "день"
Մենք պայմանավորվեցինք հանդիպել երկուշաբթի օրը։
Мы договорились встретиться в понедельник.
◦
Շաբաթ օրը մենք հանգստանում էինք։
В субботу мы отдыхаем.
◦
Կիրակի օրը գնացել էինք Սևան։
В воскресенье (мы) ездили на Севан.
◦
Ուրբաթ օրվանից ես արձակուրդի մեջ եմ։
С пятницы я в отпуске.
◦
В словосочетании день недели ＋ день по падежам изменяется только слово օր "день".
Օրվա ժամանակը։
Части суток.
առավոտутро
երեկոвечер
ցերեկдень
գիշերночь
կեսօրполдень
կեսգիշերполночь
Օրվա ժամերը։
Часы дня.
Часы обычно называются следующим образом: слово ժամը ＋ числительное с определенным артиклем -ը
ժամը երկուսը2 часа
ժամը հինգը5 часов
ժամը տասնմեկը11 часов
◦
При склонении по падежам изменяется только числительное
ժամը երեքինв три часа
ժամը մեկից (երկուսից) с часу (двух часов)
Прочитайте
Ընդմիջումը սկսվում է ժամը մեկից (երկուսից)։
Перерыв с часу (двух часов).
◦
Ժողովը նշանակված է ժամը երեքին։
Собрание назначено на три часа.
◦
Ժամը տասնմեկն է։
(Сейчас) одиннадцать часов.
При обозначении времени обычно называются час и время дня
առավոտյանутра
ցերեկվաдня
երեկոյանвечера
գիշերվաночи
◦
Эти слова всегда ставятся перед словом ժամը
Աշխատանքը սկսվում է առավոտյան ժամը իննին։
Рабочий день начинается в девять часов утра.
◦
Գնացքը մեկնում է երեկոյան ժամը ութին։
Поезд отправляется в восемь часов вечера.
◦
Ցերեկվա ժամը երկուսն է։
Сейчас два часа дня.
Ժամացույց։
Часы.
◦
ձեռքի ժամացույցручные часы
սեղանի ժամացույցнастольные часы
պատի ժամացույցнастенные часы
գրպանի ժամացույցкарманные часы
զարթուցիչбудильник
էլեկտրոնային ժամացույցэлектронные часы
◦
Слово ժամացույց, в отличие от слова – "часы", имеет формы ед. ч. и мн. ч.
Ես ունեմ ժամացույց։
У меня есть часы.
◦
Ես գնեցի էլեկտրոնային ժամացույց։
Я купил электронные часы.
◦
Բոլոր ժամացույցները ճիշտ են աշխատում։
Все часы правильно работают.
Время называется по часам, соответствующим количественным числительным, перед которыми ставится слово ժամը "час"
Ժամը հինգն է։
Пять часов.
◦
Ժամը տասներկուսն է։
Двенадцать часов.
◦
Ժամը վեցն է։
Шесть часов.
◦
Աշխատանքը վերջանում է ժամը վեցին։
Рабочий день кончается в шесть часов.
◦
Для точности указывают также время дня
Ցերեկվա ժամը երեքն է։
Три часа дня.
◦
Գիշերվա ժամը երեքն է։
Три часа ночи.
Минуты указываются словами անցи պակաս
անցնելпроходить
պակասելнедоставать
◦
Անցуказывает минуты, прошедшие после определённого часа
числительное с -ն ＋ անց ＋ числительное ＋ րոպե
չորսն անց տասնհինգ րոպե
пятнадцать минут пятого
◦
երեքն անց քսան րոպե
двадцать минут четвёртого
◦
Դա վերջացավ ժամը երկուսն անց տաս րոպեին։
Урок закончился в два десять.
◦
Արդեն վեցն անց է քսանհինգ (րոպե)։
Уже двадцать пять минут седьмого.
◦
Նա եկավ յոթն անց քսանին(քսան րոպեին)։
Он пришёл двадцать минут восьмого.
Պակասуказывает минуты недостающие до следующего полного часа
числительное с -ին ＋ числительное ＋ րոպե ＋ պակաս
յոթին հինգ րոպե պակաս
без пяти минут семь
◦
մեկին տաս րոպե պակաս
без десяти минут час
◦
Արդեն յոթին հինգ րոպե է պակաս։
Уже без пяти минут семь.
◦
Ինքնաթիռի թռիչքը ժամը իննին քսան րոպե պակաս է։
Вылет самолёта без двадцати минут девять.
Если время называется как ответ на вопрос "Который час?", то в ответе вспомогательный глагол է может опускаться
– Ժամը քանի՞սն է։
– Который час?
◦
– Հինգը։
– Пять.
– Ժամը հինգն է։
– Пять часов.
◦
– Հինգն անց տաս (րոպե)։
– Հինգն անց տաս։
– Десять минут шестого.
◦
– Տասին քսան (րոպե) է պակաս։
– Տասին քսան պակաս։
– Без двадцати минут десять.
Время тридцать минут обычно называется словом կես "половина"
числительное с артиклем -ն ＋ անց ＋ կես
տասներկուսն անց կես
половина первого
◦
մեկն անց կես
половина второго
◦
վեցն անց կես
половина седьмого
◦
յոթն անց կես
половина восьмого
В разговорной речи слова ժամը и րոպե обычно опускаются
Ժամը մեկն է։
Մեկն անց է կես։
Մեկն անց հինգ։
Երկուսին քսանհինգ է պակաս։
Մեկն անց տաս։
Երկուսին պակաս է քսանհինգ։
Эти слова широко употребляются со словами обозначающими количество
անգամраз,
հոգիчеловек,
հատштука.
Անգամсоответствует слову – "раз"
հինգ անգամпять раз
շատ անգամмного раз
◦
Ես եղել եմ Մոսկվայում շատ (հինգ, վեց…) անգամ։
Я был в Москве много (пять, шесть) раз.
◦
– Քանի՞ անգամ ես եղել Մոսկվայում։
– Сколько раз (ты) был в Москве?
◦
– Երկու անգամ։
– Два раза.
◦
– Քանի՞ անգամ կարելի է ասել նույն բանը։
– Сколько раз можно говорить одно и то же!
◦
– Պետք է ուտել օրը երեք անգամ։
– Надо есть в день три раза.
◦
Запомните употребление слова անգամ также в следующих выражениях
Հինգ անգամ վեց հավասար է երեսունի։
Пять раз шесть равняется тридцати.
◦
Երկու անգամ երեք հավասար է վեցի և այլն։
Два раза три равняется шести.
Слово հոգի употребляется для обозначения количества людей
Երկու հոգի միջանցքում զրուցում էին։
В коридоре двое (два человека) беседовали.
◦
Ժողովին ներկա էին քսան հոգի։
На собрании присутствовало двадцать человек.
◦
Բացակայում էին քսան հոգի։
Отсутствовало пять человек.
◦
Քանի՞ հոգի գիտեն այդ մասին։
Сколько человек знают об этом?
◦
Слово հոգի обозначает "душа"
Նա լավ հոգի ունի։
Душа у него хорошая
◦
Запомните фразеологизмы со словом հոգի
հոգին դուրս գալ
измучиться
Հոգին դուրս գալ աշխատելով։
Я измучился, работая.
◦
հոգին հանել
выматывать душу, замучить
Հոգիս հանեցիր քո հարցերով։
Ты замучил меня своими вопросами.
◦
հոգու հետ խաղալ
подшучивать
Բավական է (հերիք է) հոգուս հետ խաղաս։
Хватит надо мной подшучивать.
Слово հատ в сочетании с именем числительным означает "штука". Это сочетание употребляется для обозначения количества предметов, преимущественно в разговорной речи
– Ես դրանից երկու հատ ունեմ։
– У меня таких две штуки.
◦
– Քանի գիրք ունես։
– Сколько (у тебя) есть книг?
◦
– Երեք հատ։
– Три штуки.
– Բարև՛, Անահի՛տ։
– Здравствуй, Анаит!
– Բարև՛, Սերգե՛յ։ Ի՞նչ կա, ի՞նչ չկա։
– Здравствуй, Сергей! Что у тебя нового?
– Վաղը առավոտյան ժամը 8-ին գնալու եմ (պիտի գնամ) օդանավակայան։
– Завтра утром в 8 ч. (я) должен поехать в аэропорт.
– Ինչո՞ւ, ո՞վ է գալիս, ու՞մ ես դիմավորելու։
– Почему? Кто приезжает? Кого (ты) встречаешь?
– Դիմավորելու եմ իմ լավ բարեկամին։ Նա ապրում է Մոսկվայում։
– (Я) встречаю своего хорошего друга. Он живёт в Москве.
– Երեկ երեկոյան ժամը յոթն անց կեսին զանգահարեց․ ասաց, որ գալիս է։
Вчера вечером в 7.30 (он) позвонил и (он) сказал, что завтра прилетает.
– Իսկ նա Երևանում եղե՞լ է, թե՞ առաջին անգամն է գալիս։
– А он бывал в Ереване или (он) приезжает в первый раз?
– Առաջին անգամ։ ինքնաթիռը վայրէջք է կատարելու ժամը ութն անց քսան րոպեին։ Առավոտյան ուղիղ ութին պետք է դուրս գամ, որ չուշանամ։
– В первый раз. Самолет совершит посадку в 8.20. Утром ровно в 8 ч. (я) должен выйти из дому, чтобы не опоздать.
– Դե՛ լավ, հաջողությո՛ւն քեզ։
– Ну хорошо, удачи тебе!
– Շնորհակալությո՛ւն, ցտեսությո՛ւն։
– Спасибо, до свидания!
1. Обратите внимание на выражение ի՞նչ կա, ի՞նչ չկա. Оно очень употребительно в разговорной речи, соответствует – "что нового?" (букв. что есть чего нет).
◦
2. Обратите внимание: գալիս է форма наст. вр. глагола գալ, которая употреблена в значении будущего времени. Настоящее время глаголов может употребляться в значении будущего времени
Ե՞րբ ես գնում Մոսկվա։
Когда (ты) едешь в Москву?
◦
Ե՞րբ ես հանձնում քննությունը։
Когда (ты) сдаёшь экзамен?
◦
3. Обратите внимание: Գնալու եմ, դիմավորելու եմ формы будущего времени изъявительного наклонения глаголов գնալ, դիմավորել "уходить", "встретить".
Они образуются сочетанием причастия последующего действия и вспомогательного глагола է в настоящем времени.
Причастие последующего действия образуется прибавлением окончания -ու к инфинитиву глагола
գնալ – գնալու
դիմավորել – դիմավորելու
ուտել– ուտելու
◦
Спряжение глагола գնալ в будущем времени
գնալու եմгᵊналу йэм (я) поеду
գնալու ես(ты) поедешь
գնալու է(он) поедет
գնալու ենքгᵊналу йэнкʰ (мы) поедем
գնալու եք(вы) поедете
գնալու են(они) поедут
◦
Вспомните, что в предложении вспомогательный глагол может стоять перед причастной формой
Ինքնաթիռը վայրէջք է կատարելու երեկոյան ժամը ութին։
◦
В разговорной речи вместо будущего времени изъявительного наклонения могут употребляться формы будущего времени долженственного наклонения с частицами պիտի, պետք է "должен"
Ուղիղ ութին պիտի դուրս գամ։
(Я) должен выйти ровно в восемь.
◦
Моя Семья 🡅Իմ ընտանիքը բաղկացած է հինգ հոգուց։ Ես ունեմ հայր, մայր, քույր և եղբայր։ Մենք ապրում ենք Երևանում, Աբովյան փողոցում, երեք սենյականոց բնակարանում։ Հայրս քառասունհինգ տարեկան է։ Նա ինժեներ է, աշխատում է գործարանում։ Նա գնում է աշխատանքի առավոտյան ժամը յոթն անց կեսին և վերադառնում է աշխատանքից երեկոյան ժամը հինգին։
Моя семья состоит из пяти человек. У меня есть отец, мать, сестра и брат. Мы живём в Ереване, на улице Абовяна в трёх-комнатной квартире. Отцу 45 лет. Он инженер и (он) работает на заводе. Он уходит на работу в семь тридцать утра и возвращается с работы в пять вечера.
◦
Մայրս բժիշկ է։ Նա աշխատում է հիվանդանոցում։ Նրա աշխատանքը վերջանում է ժամը երկուսն անց կեսին։ Նա տուն է գալիս մետրոյով և ժամը երեքին տաս պակաս միշտ տանն է լինում։
Моя мать – врач. Она работает в больнице. Она заканчивает работу в 2.30. Возвращается домой на метро и без десяти три всегда бывает дома.
◦
Քույրս՝ Անահիտը, տաս տարեկան է։ Նա չորրորդ դասարանի աշակերտուհի է։ Իսկ եղբայրս առաջին կուրսի ուսանող է։ Նա սովորում է Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետում։ Ես նույնպես ուսանող եմ, սովորում եմ պոլիտեխնիկական ինստիտուտում, հինգերորդ կուրսում։ Ինստիտուտն ավարտելուց հետո ես ուզում եմ ընդունվել ասպիրանտուրա։
Моей сестре, Анаит, десять лет. Она ученица четвёртого класса, а брат – студент первого курса. Он учится на филологическом факультете Ереванского государственного университета. Я тоже студентка, (я) учусь в Политехническом институте на пятом курсе. После окончания института я хочу поступить в аспирантуру.
Обратите внимание на предложение
Քույրս՝ Անահիտը, տաս տարեկան է։
Здесь Անահիտը приложение, которое ставится после определяемого слова, согласуется с ним в числе и падеже и отделяется от него знаком " ` " (բութ)
Ես ապրում եմ Երևանում՝ Հայաստանի մայրաքաղաքում։
Я живу в Ереване – столице Армении.
Расскажите о себе, своей семье и близких. Рассказывая, вы можете воспользоваться данными ниже предложениями, добавляя пропущенные слова.
Իմ անունը … է։
Ես … տարեկան եմ։
Ես ապրում եմ … ։
Ես … իմ աշխատանքը։
Ես աշխատում եմ … ։
Ես սիրում եմ (երաժշտություն, սպորտ, կարդալ…)։
Ես սովորում եմ (հայերեն, անգլերեն…)։
Իմ հայրը (մայրը, եղբայրը, քույրը…) է։
Некоторые варианты описания портрета
◦
Նա երեսուն տարեկան տղամարդ է՝ բարձրահասակ, սև մազերով և սև աչքերով։
Он тридцатилетний мужчина, высокого роста, брюнет, с чёрными глазами.
◦
Նա յոթանասուն տարեկան տղամարդ է՝ կարճահասակ, նիհար, սպիտակ մազերով։
Он мужчина семидесяти лет, маленького роста, худощавый, с седыми волосами.
◦
Նա քսան տարեկան աղջիկ է․ միջահասակ, բարեկազմ, թխահեր, ունի սև աչքեր։ Նա միշտ հագնվում է ճաշակով։
Это девушка двадцати лет - среднего роста, стройная, брюнетка с чёрными глазами. Она всегда одевается со вкусом.
◦
Նա հիսուն տարեկան կապույտ աչքերով, ալեխառն մազերով, մի քիչ գեր կին է։
Это пятидесятилетняя синеглазая женщина, с проседью, несколько полноватая.
По образцам опишите портрет вашего друга. Воспользуйтесь словами
ճակատлоб
լայնширокий
նեղузкий
կնճռոտморщинистый
◦
բերանрот
մեծбольшой
փոքրмаленький
գեղեցիկкрасивый
◦
շրթունքгуба
շրթունքներгубы
հաստтолстый
բարակтонкий
◦
ականջухо
փոքրмаленький
մեծбольшой
◦
հոնքбровь
ունքбровь (разговорное)
խիտгустой
հաստтолстый
◦
քիթнос
հայկականармянский
հունականгреческий
արծվաքիթорлиноносый
◦
թարթիչներресницы
երկարдлинный
կարճкороткий
◦
վիզшея
պարանոցшея (книжное)
կարապիлебединый
հաստтолстый
◦
դեմքлицо
կլորкруглый
մանկականдетский
տանջվածизмученный
ուրախвесёлый
◦
թիկունքплечи
լայնширокий
նեղузкий
◦
մեջքспина, поясница, талия
լայնширокий
նեղузкий
◦
При описании приведённые сочетания могут употребляться либо в форме творительного падежа, либо в форме сложного слова.
◦
բարձր հասակով
բարձրահասակ
высокого роста
◦
կարճ հասակով
կարճահասակ
низкого роста
◦
միջին հասակով
միջահասակ
среднего роста
◦
սև աչքերով
սևաչյա
чёрноглазый
◦
կապույտ աչքերով
կապուտաչյա
синеглазый
◦
լայն ճակատով
լայնաճակատ
широколобый
◦
հաստ շրթունքով
հաստաշրթունք
толстогубый
◦
կլոր դեպքով
կլորադեմ
круглолицый
◦
ժպտացող դեմքով
ժպտադեմ
улыбчивый
◦
լայնացող թիկունքով
լայնաթիկունք
широкоплечий
Имеет ограниченное употребление, прибавляется к существительным, обозначающим род занятия, специальность
ուսուցիչучитель
ուսուցչուհիусуцчʰуʰи учительница
◦
ուսանողстудент
ուսանողուհիстудентка
◦
քարտուղարсекретарь
քարտուղարուհիсекретарша
◦
բժիշկбᵊжишк врач
բժշկուհիбᵊжᵊшкуʰи женщина-врач
◦
աշակերտученик
աշակերտուհիученица
Образует отглагольные существительные со значением деятеля и инструмента.
◦
Деятель
գործիչдеятель
գիտության գործիչдеятель науки
◦
կառավարիչуправляющий
գործերի կառավարիչуправляющий делами
◦
նկարիչхудожник
ժողովրդական նկարիչнародный художник
◦
վարիչзаведующий
բաժնի վարիչзаведующий отделом
◦
թարգմանիչпереводчик
լավ թարգմանիչхороший переводчик
◦
Инструмент
ընդունիչприёмник
սրիչточилка
գրիչручка
սրբիչполотенце
◦
Суффикс -իչ образует также отглагольные прилагательные
արտահայտիչвыразительный
արտահայտիչ հայացքвыразительный взгляд
◦
բուժիչцелебный, лечебный
բուժիչ ջրերлечебные воды
◦
խանգարիչмешающий, препятствующий
խանգարիչ հանգամանքներпрепятствия (мешающие обстоятельства)
1. Переведите.
Ի՞նչ արժե (արժի) այդ գիրքը։
Երկու ռուբլի հիսուն կոպեկ։
Գիրքը արժի երկու ռուբլի հիսուն կոպ։
Այսօր ես գնեցի հինգ ռուբլի միրգ։
Թատրոնի տոմսն արժե մեկ ռուբլի հիսուն կոպեկ։
Քանիսո՞վ ես առել գլխարկդ։
Տասնհինգ ռուբլիով։
◦
Արժեэто литературная форма, в разговорной речи обычно употребляется форма արժի.
◦
Слова առնել, գնել являются синонимами и означают "покупать"
գնելлитературная форма
առնելразговорная форма.
2. Переведите, составьте предложения
два рубля двадцать копеек,
шесть рублей сорок пять копеек,
триста пятнадцать рублей девяносто семь копеек,
купить за девять рублей,
два дня,
шесть месяцев,
пятнадцать учеников,
три книги,
в тысяча девятьсот семнадцатом году.
3. Переведите.
Գարնան ամիսներն են՝ մարտ, ապրիլ, մայիս։
Շաբաթ օրը մենք չենք աշխատում։
Օրն ունի քսանչորս ժամ։
Տարվա եղանակներն են՝ գարուն,ամառ, աշուն, ձմեռ։
Շաբաթվա օրերն են՝ երկուշաբթի, երեքշաբթի, չորեքշաբթի, հինգշաբթի, ուրբաթ, շաբաթ, կիրակի։
Ժամը հինգն անց է քսան րոպե։
Վաղը ամսի տասնմեկն է։
Արդեն կեսգիշեր է։
Այսօր երեկոյան ժամը հինգին կկայանա հանդիպում Վիկտոր Համբարձումյանի հետ։
4. Переведите.
Во вторник у меня урок армянского языка.
Часы остановились в полночь.
Сейчас двадцать минут двенадцатого (без десяти восемь).
Концерт начинается в восемь часов тридцать минут вечера.
Собрание назначено на пятницу.
Воскресенье – день отдыха.
Декабрь, январь, февраль – зимние месяцы.
Дни недели: понедельник, вторник, среда, четверг, пятница, суббота, воскресенье.
Времена года: весна, лето, осень, зима.
03–04–2017