Наречия в предложении выступают в функции обстоятельств
Երկինքը հետզհետե պատվեց ամպերով, և անմիջապես սկսեց անձրև տեղալ։ Վաղուց այդպես հորդառատ անձրև չէր եկել։
Небо постепенно затянуло чёрными тучами, и сразу пошёл дождь. Давно не было такого проливного дождя.
◦
Ժամանակ առ ժամանակ որոտում էր ամպրոպը։ Հանկարծ անձրևը դադարեց, և ամենուրեք տիրեց խաղաղություն։
Время от времени гремел гром. Дождь прекратился внезапно и везде воцарилась тишина.
Выделенные в тексте слова – հետզհետե, անմիջապես, վաղուց, ժամանակ առ ժամանակ, հանկարծ, ամենուրեք наречия.
Наречия подразделяются на
Наречия подразделяются на разряды
արագ վազել
быстро бегать, бежать
◦
դանդաղ գնալ
медленно идти
◦
բարեկամաբար խորհուրդ տալ
посоветовать по-дружески
◦
ազնվորեն խոստովանել
честно признаться
◦
խորապես համոզված լինել
быть глубоко уверенным
◦
սրտանց ծիծաղել
смеяться от души
◦
միաձայն ընտրել
единогласно избрать
◦
միահամառ հավանություն տալ
единодушно одобрить
◦
լրջորեն մտածել
серьёзно подумать
ընդմիշտ հեռանալ
навсегда уйти
◦
միշտ հիշել
всегда помнить
◦
նախօրոք (նախապես) իմանալ
заранее знать
◦
ուշ քնել
поздно заснуть
◦
շուտ արթնանալ
рано проснуться
◦
առավոտյան նախաճաշել
завтракать утром
◦
ընթրել երեկոյան
ужинать вечером
◦
կեսօրին ճաշել
обедать в полдень
◦
Այսօր շոգ է։
Сегодня жарко.
◦
Վաղը կհանդիպենք։
Встретимся завтра.
Ամենուրեք լռություն է։
Везде тишина.
◦
հեռու ապրել
далеко жить
◦
մոտ ապրել
близко жить
◦
դեմդիմաց հանդիպել
встретиться лицом к лицу
◦
վեր բարձրանալ
подниматься, подняться
◦
վար իջնել
спускаться, спуститься
դարձյալ, կրկին գնալ
вновь пойти
◦
հազիվ հիշել
едва вспомнить
◦
համարյա մոռանալ
почти забыть
◦
բոլորովին չուտել
совсем не есть
◦
շատ հուզվել
очень расстроиться
◦
քիչ քնել
мало спать
◦
հաճախ այցելել
часто посещать, навещать
◦
մոտավորապես իմանալ
приблизительно знать
◦
լիովին տիրապետել
полностью владеть
◦
իսպառ մոռանալ
совершенно забыть
◦
շատ գեղեցիկ
очень красивый
◦
չափազանց խելոք
чересчур умный
◦
բազմիցս դիմել
неоднократно, многократно обращаться
Некоторые наречия образа действия, меры и степени имеют как и прилагательные, степени сравнения
շատмного
ավելի շատбольше
ամենաշատըбольше всего
◦
քիչмало
ավելի քիչменьше
ամենաքիչըменьше всего
◦
արագбыстро
ավելի արագбыстрее
ամենաարագըбыстрее всего
◦
դանդաղмедленно
ավելի դանդաղмедленнее
ամենադանդաղըмедленнее всего
◦
լրջորենсерьёзно
ավելի լրջորենсерьёзнее
Превосходная степень наречия употребляется с определенным артиклем
Երեկ համալսարանի մեծ դահլիճում տեղի ունեցավ հանդիսավոր նիստ։
Вчера в большом зале университета состоялось торжественное заседание.
◦
Հանկարծ ինչ-որ աղմուկ լսվեց։
Вдруг послышался какой-то шум.
◦
Երեկոյան հորդառատ անձրև եկավ։
Вечером пошёл проливной дождь.
Простые наречия не имеют формальных показателей и по форме не отличаются от имён существительных и прилагательных
արագбыстро
կարագмасло
դանդաղмедленно
ծիծաղсмех
միշտвсегда
վիշտскорбь
շատмного
վատплохой
մատпалец
Вспомните, что в качестве наречий могут употребляться также некоторые прилагательные
ուրախ մարդ և ուրախ ծիծաղել
весёлый человек и весело смеяться
◦
բարձր հասակ և բարձր խոսել
высокий рост и громко говорить
◦
գեղեցիկ աղջիկ և գեղեցիկ գրել
красивая девушка и красиво писать
◦
լավ տուն և լավ պատասխանել
хороший дом и хорошо отвечать
Значительную часть сложных наречий составляют наречия, образованные повтором имени прилагательного или существительного
խումբгруппа (существительное)
խումբ-խումբгруппами (наречие)
◦
ժամանակвремя (существительное)
ժամանակ առ ժամանակвремя от времени (наречие)
◦
տարիгод (существительное)
տարեց-տարիгод от года, из года в год (наречие)
◦
Повтор имени прилагательного или существительного является формальным показателем наречия.
Остальные сложные наречия по форме не отличаются от существительных и прилагательных
այսօրсегодня
ամենուրեքвезде
միաձայնединогласно
բարձրաձայնгромко
Образуются с помощью специальных суффиксов, которые являются формальными показателями наречия.
-աբար
եղբայրбрат
եղբայրաբարпо-братски
◦
բարեկամдруг
բարեկամաբարпо-дружески
◦
ընկերтоварищ
ընկերաբարпо-товарищески
-որեն
լուրջсерьёзный
լրջորենсерьёзно
◦
մեղմнежный
մեղմորենнежно
◦
գործնականпрактический
գործնականորենпрактически
◦
համառупрямый
համառորենупрямо
-ապես
նյութматериал
նյութապեսматериально
◦
գաղափարидея
գաղափարապեսидейно
◦
խորглубокий
խորապեսглубоко
-ովին
ամբողջвесь, целый
ամբողջովինвсецело
◦
լիполный
լիովինполностью
◦
լիволя
կամովինдобровольно
◦
հիմն (հիմք) основа
հիմնովինосновательно
-ակի
համառոտкраткий
համառոտակիкратко
◦
թեթևлёгкий
թեթևակслегка
◦
շեշտударение
շեշտակիметко
◦
հաճախчасто
հաճախակիчасто
◦
հանկարծвнезапно
հանկարծակիвнезапно, вдруг
◦
Прочитайте следующий текст, обращая внимание на употребление наречий.
Դիմացներս մի թեք բարձրություն էր։ Հազիվհազ առաջ էինք շարժվում, ժամանակ առ ժամանակ կանգնում, փոքր-ինչ հանգստանում և նորից շարունակում բարձրանալ։ Հանկարծ փայլատակեց երկինքը, ուժգին որոտացին ամպերը և սկսվեց անձրևը։ Սկզբում կաթիլներն ընկնում էին մեկիկ-մեկիկ, ապա հետզհետե սաստկացան։ Ուժեղ քամին սկզբում ցրեց ամպերը, տեղ-տեղ երևաց երկնքի կապույտը, բայց մութ ամպերը տեղի չտվին,կրկին արագորեն ծածկեցին երկինքը, և նորից տեղաց հորդառատ անձրևը։ Չնայած հոգնել էինք, բայց գնում էինք ու գնում։ Ձորում խշշում էր գետը։ Մերթ ընդ մերթ մեզ էին հասնում հովիվների ձայնը, շների միալար հաչոցը, և կամաց-կամաց մոտակա բնակավայրը իրեն զգալ էր տալիս։
Ահա դուրս եկանք մի տափարակ տեղ։ Մեր դիմաց սարի երկճյուղ կատարն էր, իսկ քիչ այն կողմ` վրանախումբը։ Գեղեցիկ, շատ գեղեցիկ էր բարձրունքը, ամենուր երփներանգ ծաղիկներ էին և զուլալ աղբյուրներ։ Դյութված դիտում էինք շրջապատն ու չէինք հագենում։
Наречие հեռու'далеко'
(շատ) հեռու գնալ
(очень) далеко пойти, зайти слишком далеко
◦
հեռուն նայել
смотреть далеко вперёд
◦
հեռուն տեսնել
видеть далеко, предвидеть
◦
աչքից հեռու
вне поля зрения
◦
հեռվից հեռու
издали
◦
իրեն հեռու պահել
держаться в стороне
◦
Աչքից հեռու, սրտից հեռու։
С глаз долой, из сердца вон.
Модальные слова выражают отношение говорящего к высказываемому
Այդ քաղաքի գոյության մասին հավանաբար քչերը գիտեն։
О существовании этого города, вероятно, мало кто знает.
◦
Իրոք որ հաճելի միջավայրում մարդ համարյա հոգնածություն չի զգում։
Действительно, в приятном обществе человек почти не чувствует усталости.
◦
Ի դեպ, այդ հարցում մենք բոլորս համամիտ ենք։
Кстати, в этом вопросе все мы единомышленники (мыслим одинаково).
◦
Մի՞ թե ոչ մի ելք չկա այդ դրությունից։
Неужели нет выхода из этого положения?
◦
Այս տարի հազիվ թե կարողանամ գնալ հանգստանալու։
В этом году я вряд ли смогу поехать отдыхать.
◦
Ըստ երևույթի այդ հարցը նրան շատ էր անհանգստացնում։
По-видимому, этот вопрос его очень беспокоил.
Наиболее употребительными модальными словами и словосочетаниями являются
հավանաբարвероятно
անշուշտбезусловно
իհարկեконечно
ըստ երևույթիнаверно, по-видимому
երևիвозможно
հազիվвряд ли, едва ли
իմիջիայլոցмежду прочим
անկասկածнесомненно, без сомнения
ինչ խոսքясно, понятно, какой может быть разговор
անպատճառнепременно, обязательно
անպայմանбезусловно
բարեբախտաբարк счастью
դժբախտաբարк несчастью, к сожалению
գոնեхоть, хотя бы, по крайней мере
կարծես թեкажется, казалось, как будто, будто
ասես00000
համարյաпочти
իրոք որдействительно, в самом деле
իսկապես0000
հազիվедва, только, только что, почти
նույնիսկдаже
գուցեможет быть, быть может, авось
հենցименно, как раз
ի դեպкстати
մանավանդтем более
մի՞թեнеужели
այոда
հաда (разг.)
ոչнет
չէнет (разг.)
Прочитайте следующий текст, обращая внимание на употребление модальных слов.
Կասկածներն, անշուշտ, հիմնավոր էին։ Երեկոյան դեմ, իրոք, երկինքն ամպեց։ Հրեղեն կայծակները, ասես, պատառոտում էին ամպերի կուրծքը։ Ի վերջո, օդը սկսեց շարժվել։ Հանկարծ այնպիսի ուժգին փոթորիկ բարձրացավ, որ երկինք ու երկիր, կարծես, խառնվեցին իրար։ Մի՞թե հիվանդը պետք է թողնվեր բաց երկնքի տակ։ Սաքուլն, անկասկած, զգում էր, թե ինչ է լինելու և, անշուշտ, պատկերացնում պահի վտանգավորությունը։ Նատոն նույնպես, ինչ խոսք, համոզված էր, որ ամուսնուն ահավոր փորձության են ենթարկում, սակայն, այնուամենայնիվ, ոչինչ չէր կարող անել։
Սաքուլը մինչև անգամ փորձում էր վեր կենալ, նույնիսկ նստելու փորձ արեց, հավանաբար վերմակի տակ խեղդվում էր գաղջ ու կեղտոտ օդի մեջ։
Ըստ Նար-Դոսի
Междометия характерны для разговорной речи, с их помощью выражаются чувства, ощущения, душевное состояние, эмоциональные и эмоционально-волевые реакции человека. Они могут выступать также в роли обращения
Է՜յ, ջա՜ն-հայրենիք, ինչքան սիրուն ես… (Ավ․ Իսահակյան)
Эй, джан-родина, как ты прекрасна!
◦
Վա՜հ, էսքան էլ չար լինի մարդ։ (Հ․ Թումանյան)
Ох, да разве можно быть таким злым?
◦
Է՜յ, հսկեցեք, ի՞նչ եք քնում,
Քաջ զինվորներ Թաթուլի։ (Հ․ Թումանյան)
Эй, стойте на страже, что же вы спите,
храбрые воины Татула.
◦
Պա՛հո՜… միաբերան զարմացան ամենքը։ (Հ․ Թումանյան)
Ого!… в один голос удивились все.
◦
Հե՜յ, ինչ՞ ես անում այդտեղ։
Эй, что ты там делаешь?
◦
Վա՜յ, ինչ լավ է։
Ой, как хорошо!
◦
Վա՛յ, մոռացա լույսը հանգցնել։
Ой, я забыл выключить свет.
◦
Դե՛, ինչպես չուրախանամ։
Ну, как же мне не радоваться!
Междометия произносятся с особой интонацией. На письме они выделяются запятыми, а над ними ставится знак восклицания или ударения (иногда оба знака вместе)
է՜յэй
է՜յджан
է՜յох
պա՛հո՜ ого
հե՜յэй
վա՜յой
Употребительные междометия
Ա՜, ինչ անեմ։
Ах, что же мне делать?
◦
Ա՜հ, դու էլ բան ասեցիր։
Ой, нашёл что говорить!
◦
Ավա՜ղ, չեմ կարող գալ։
Увы, не могу прийти!
◦
Ափսո՜ս, չհանդիպեցինք։
Жаль, что мы не встретились!
◦
Օհօ՜, այ քեզ բան։
Ого, вот тебе на!
◦
Ըհը՜, արդեն հասանք տուն։
Ну, вот мы и дошли до дому.
◦
Ը՜հը՛, բռնվեցի՛ր։
Ага, попался!
◦
Էհե՜, լավ բան չեղավ։
Эге! Нехорошо получилось.
◦
Ջա՜ն, վաղը գնում ենք։
Как хорошо! Мы завтра едем!
◦
Օխա՜յ, ինչ սառը ջուր է։
Ух! Какая холодная вода!
◦
Է՜հ, դու էլ ժամանակ գտար հանգստանալու։
Какое сейчас время отдыхать (букв. Нашёл время отдыхать)!
Մի հարուստ կալվածատեր է լինում։ Եվ այնքան ժլատ, որ վախենում է ամուսնանալ` իբր կինը շատ կուտի։ Իսկ բոլորովին չուտող կին էլ որտեղի՞ց գտնես։ «Հե՜յ վա՛խ, դժվար բան է» – մտածում է նա։ Այնպես է պատահում, որ կալվածատերը մի անգամ, փողոցով անցնելիս, նկատում է իրենց տան պատուհանները սրբող աղջկան ու հարցնում․
– Է՜յ, ի՞նչ ես բերանդ բաց արել։
– Է՛հ, ախր հայրիկս աղքատ մարդ է։ Դե, ի՞նչ արած, ես էլ օդ եմ ուտում, – պատասխանեց աղջիկը։
– Վա՛հ, ա՛յ քեզ բան, – բացականչում է կալվածատերը, – դե՛ որ դու օդով ես սնվում, ինձ համար լավ կին կլինես։
– Ուխա՜յ, ինչ լա՜վ է, – համաձայնվում է աղջիկը։ Ու մյուս կիրակի գնում է պսակվելու։ Եկեղեցուց վերադառնալիս ճաշին նրանց մատուցում են տապակած երկու բադ։ Եվ ի՞նչ… Ջահել կինը հարձակվում է բադերի վրա ու խժռում, ամուսնուն ոչինչ չի թողնում։
Ա՜յ քեզ բան։
Տեսնելով այդ` կալվածատերը վշտից անկողին է ընկնում ու մեռնում։
Լատիշական հեքիաթ
Նա մի պահ կանգնեց, նայեց չորս բոլորը, ճամպրուկը դրեց գետնին,վերարկուն դրեց ճամպրուկի վրա, զգուշությամբ արձակեց բեղն ու մորուքը, որ երկար օրեր պատրաստել էր` մեծ դերասան Վահրամ Փափազյանի մասին մտածելով։
Он остановился на минуту, осмотрелся вокруг, положил чемодан на пол, пальто и шляпу – на чемодан, снял усы и бороду, которые в течение многих дней готовил, думая о великом артисте Ваграме Папазяне.
◦
«Վհատվել պետք չէ․ աշխարհում ամեն ինչ գալիս ու գնում է։ Լավը ապրում է հավերժական կյանքով, իսկ վատը մեռնում է ու մոռացվում… Էս էլ կանցնի, կանցնի, կանցնի»։
"Отчаиваться не надо: в мире все преходящее. Хорошее (доброе) живёт вечно, а плохое умирает и забывается… и это пройдёт, пройдёт, пройдёт!"
◦
Փափազյանի ձայնը հիշելով` կրկնեց նա վերջին բառերն ու արձակեց մուշտակի վրա կապված կարմիր գոտին։ Գոտու տակից վայր ընկավ ճմրթված մի թղթադրամ։ Բագիրյանը նայեց թղթադրամին, երեսը թեքեց,արագ-արագ սկսեց հանել Ձմեռ պապի զգեստները ու դասավորել ճամպրուկի մեջ, հագավ իր զգեստները, գլխարկը դրեց, աչքը նորից ընկավ թղթադրամին։ Նա կռացավ, վերցրեց թղթադրամը, ծնկի վրա հարթեցրեց։ Քսանհինգանոց էր։ Ուզեց դնել գրպանը, բայց ներքին ինչ-որ ձայն նրան խանգարեց այդ անել։ Նա մոտեցավ դռանը, նորից կարդաց դռան վրա գրված ազգանունը և հիշեց, թե ինչպես էին անցյալ տարի գիշերօթիկ դպրոցի երեխաները շրջապատել իրեն, ինչպես էին երգում, պարում, արտասանում։ Իսկ այստե՞ղ…
Вспоминая голос Папазяна, он повторил последние слова и развязал красный пояс повязанный поверх шубы. Из-под пояса выпала смятая купюра. Багирян посмотрел на купюру, отвернулся, поспешно стал снимать с себя и укладывать в чемодан одежду Деда-мороза, переоделся в свою одежду, надел шляпу и опять бросил взгляд на купюру. Он нагнулся взял её, расправил на коленях. Это была двадцати пяти рублёвка. Захотелось положить её в карман, но какой-то внутренний голос помешал ему сделать это. Он подошёл к двери, снова прочитал фамилию на ней и вспомнил, как в прошлом году дети из интерната окружили его, как они пели, танцевали, декламировали. А здесь…
◦
«Չէ, ես սրա փողը չեմ վերցնի, դուռը կծեծեմ ու կասեմ` Ձեր փողն ինձ հարկավոր չէ»։
Нет, я его денег не возьму, постучусь в дверь и скажу: "Ваши деньги мне не нужны".
◦
Ըստ Ռ․ Մարուխյանի «Դռները բացեք» պատմվածքի
По рассказу Р. Марухяна "Откройте двери"
1. Обратите внимание на выражения
հագավ իր զգեստներըоделся (букв. надел свою одежду)
գլխարկը դրեցнадел шляпу.
Запомните наименования одежды
հագուստ, զգեստодежда, платье
◦
Ես շատ գեղեցիկ հագուստներ (զգեստներ) ունեմ։
У меня много красивых костюмов, платьев
◦
ներսի, տնային հագուստдомашняя одежда
◦
դրսի հագուստвыходное платье
տոնական հագուստпраздничная одежда
հագուստեղենодежда
◦
պատրաստի հագուստեղենի խանութ
магазин готовой одежды (готового платья)
◦
շրջազգեստплатье (женское)
տոնական շրջազգեստпраздничное платье
ամենօրյա շրջազգեստплатье на каждый день
երեկոյան շրջազգեստвечернее платье
վերնազգեստверхняя одежда
բաճկոնпиджак
տաբատбрюки
վերնաշապիկсорочка, рубашка (верхняя)
վերարկուпальто
կիսավերարկուполупальто
բաճկոնкуртка
մուշտակшуба
կիսամուշտակполушубок
անձրևանոցплащ
В разговорной речи вместо հագուստ, զգեստ, շրջազգեստ часто употребляется շոր (շորեր)
Շորս մաշվել է։
Платье у меня износилось.
◦
Ի՜նչ սիրուն շոր ես հագել։
Какое на тебе красивое платье!
◦
Նա շատ շոր ունի։
У неё много всякой одежды.
◦
Նրա շորերը մեկը մյուսից լավն են։
Платья у неё одно лучше другого.
◦
Այդ շորից ես էլ եմ առել։
Я тоже купила такое платье.
Послелог
տակիցиз-под,
Это исходный падеж послелога տակпод.
2. Существительное при послелоге տակ ставится в родительном падеже
գոտու տակпод поясом
գոտու տակիցиз-под пояса
◦
սեղանի տակпод столом
սեղանի տակիցиз-под стола
◦
ծառի տակпод деревом
ծառի տակիցиз-под дерева
Ծովի մակարդակից մոտ 2000 մ բարձրության վրա Գեղամա բարձր լեռների գոգավորության մեջ փռված է Սևան լիճը։
На высоте около 2000 м над уровнем моря во впадине между высокими хребтами Гегамских гор расположено озеро Севан.
◦
Սևան… Դժվար է բառերով նկարագրել նրա գեղեցկությունը։ «Ասես երկնքի կտոր է իջել երկրի վրա լեռների միջև» – այսպես բանաստեղծորեն է բնորոշել լեգենդներով հարուստ Սևանի գեղեցկությունը Մ․ Գորկին` առաջին անգամ տեսնելով այն։ Իրոք պարզ ու հստակ են նրա ջրերը, սառնորակ ու թափանցիկ, երկնագույն, ինչպես երկինքը։ Նրա մեջ լցվում են 28 լեռնային գետեր, իսկ դուրս է գալիս մեկը` Հրազդանը, որը տանում է Սևանի ջրերը Արարատյան դաշտավայր` սնելու այն։
Севан… Трудно описать словами его красоту. "Точно кусок неба, который опустился на землю между гор!" – такое поэтичное определение дал красоте овеянного легендами Севана М. Горький, впервые увидев озеро. И, действительно, голубая как небо, вода Севана чиста, холодна и прозрачна. 28 горных рек впадают в него, вытекает только одна – Раздан, которая несёт воды Севана в Араратскую долину (чтобы) питать её.
◦
Լճին հատուկ շուք է տալիս Սևանի կղզին, որը այժմ, Սևանի ջրերը իջեցնելուց հետո, նեղ շերտով միացել է ցամաքին և վերածվել է թերակղզու։
Особый блеск придаёт озеру Севан остров, который в настоящее время, после спуска части севанских вод, узкой полосой соединился с сушей, превратившись в полуостров.
◦
Գիտնականները ենթադրում են, որ կղզու` քարանձավներով հարուստ ժայռային կտրվածքը եղել է հեթանոսական ծիսակատարությունների վայր,իսկ հետագայում` քրիստոնյա ճգնավորների կացարան։ Թերակղզու բնանկարի մասն են ժայռի կատարին IX դարում կառուցած երկու գողտրիկ եկեղեցիները, որոնք հայ ազգային ճարտարապետության անկրկնելի նմուշներն են։
Учёные полагают, что скалистые, изрытые пещерами отроги острова были местом отправления языческих обрядов, а позднее – прибежищем для христиан-отшельников. Неотъемлемой принадлежностью пейзажа полуострова являются построенные в IX в. на вершине скалы две изящные церкви – неповторимые образцы армянского национального зодчества.
◦
Այժմ Սևանը իր գեղատեսիլ ափերով ու թերակղզով Հայաստանի լավագույն հանգստավայրերից մեկն է` իր ավազոտ լողափերով,հանգստյան տներով, առողջարաններով ու պանսիոնատներով։
Ныне Севан с его живописными берегами и полуостровом – это одна из лучших зон отдыха в Армении, там отличные песчаные пляжи, дома отдыха, санатории и пансионаты.
1. Наречие մոտ'примерно, около'. В этом значении употребляется также наречие մոտավորապես
մոտ հինգ օր = մոտավորապես հինգ օր
примерно пять дней
◦
մոտ տաս կմ = մոտավորապես տաս կմ
приблизительно десять км
◦
մոտ հարյուր հոգի = մոտավորապես հարյուր հոգի
около ста человек
◦
Մոտ в указанном значении употребляется всегда с количественным числительным и ставится перед ним.
Не путайте наречие մոտ с послелогом մոտ'у, к, при, около, возле'
սեղանի մոտу стола
մոտ հիսուն տարիоколо пятидесяти лет
Слово մոտ перед существительным может иметь значение прилагательного – 'близкий, ближайший'. В этом значении оно синонимично слову մոտիկ
մոտ (մոտիկ) ընկեր близкий товарищ
մոտ (մոտիկ) հարևան близкий сосед
2. В предложении "Այսպես բանաստեղծորեն է բնորոշել լեգենդներով հարուստ Սևանի գեղեցկությունը Մ․ Գորկին` առաջին անգամ տեսնելով։" выделенная часть – деепричастный оборот.
Функцию деепричастия в нем выполняет инфинитив в творительном падеже տեսնելով.
Примеры
Ես ներս մտա և բարևելով բոլորին` նստեցի։
Я вошёл и, поздоровавшись со всеми, сел.
◦
Ավարտելով աշխատանքը` ես գնացի տուն։
Закончив работу, я пошёл домой.
◦
Նա միշտ երգելով է գործ անում։
Он всегда работает, напевая.
◦
Իմանալով այդ մասին` ես շատ զարմացա։
Узнав об этом, я очень удивился.
3. Глагол տալ'давать, дать' образует много устойчивых сочетаний
շուք տալпридавать блеск
երես տալбаловать, избаловать
երեսով տալупрекать, упрекнуть, укорять, укорить
մարդու տալвыдавать, выдать замуж (разг.)
դուրս տալболтать, молоть вздор (разг.)
վրա տալтараторить, затараторить; нападать, напасть (разг.)
ուժ տալпридавать, придать силу
Глагол տալ, употребляясь с инфинитивом, придаёт ему значение каузативности (причинности) и синонимичен каузативному суффиксу -ացն- (-եցն-, -ցն-)
խմել տալ = խմեցնել напоить
կարդալ տալ = կարդացնել заставлять, заставить читать
◦
ուտել տալ = ուտեցնել накормить
խոսել տալ = խոսեցնել заставить говорить
– Բարև ձեզ։ Ահա՛ և մենք։
– Здравствуйте, вот и мы.
◦
– Օ՜, բարև՜, վերջապես եկաք։
– О, здравствуйте! Наконец вы пришли.
◦
– Կներեք, մենք մի քիչ ուշացանք։ Ճանապարհին մտանք շուկա միրգ գնելու։
– Извините, мы немножко опоздали. По дороге зашли на рынок за фруктами.
◦
– Դե՛, շուտ, էլ մի դանդաղեք, նստենք ավտոբուս, վաղուց մեզ են սպասում։ Նատաշա՛, դու նստիր լուսամուտի մոտ․ առաջին անգամ ես գնում Սևան։ Ճանապարհը, բնությունը շատ գեղեցիկ են, կդիտես։
– Ну, быстрее, не задерживайте, сядем в автобус, нас давно ждут. Наташа, ты садись у окна, ведь ты впервые едешь на Севан; дорога, природа очень красивые, будешь смотреть.
◦
– Բոլորդ արդեն նստե՞լ եք, ամեն ինչ վերցրե՞լ եք, ոչինչ չեք մոռացել։ Դե՛ գնացինք (շարժվեցինք)։
– Все уже сели? Все взяли? Ничего не забыли? Ну, поехали (тронулись).
◦
– Վա՜յ, այս ի՞նչ գեղեցկություն է։ Բլուրներն ու սարերը ծածկված են կանաչով ու գույնզգույն ծաղիկներով, կարծես գորգ փռած լինի։
– Ой, какая красота! Холмы и горы покрыты травой и разноцветными цветами, как будто постлан ковёр.
◦
– Ափսո՜ս, Վոլոդյան չեկավ, ի՞նչ մեծ բավականություն կստանար։
– Жаль, что Володя не поехал, какое бы он получил большое удовольствие!
◦
– Օ՜յ, հեռվում, ձախ կողմում այդ ինչ կապտավուն լեռներ են, ասես ձուլված լինեն երկնքին։
– Что это за синеватые горы слева вдали, будто слились с небом!
◦
– Դա Արագածն է իր չորս գագաթներով` Հայաստանի գեղեցկուհին։ Դու նրա գեղեցկությունն ու հմայքը կտեսնես Սևանից վերադառնալիս երեկոյան մայրամուտին, երբ երկինքը շառագունում է և արևը աստիճանաբար թաքնվում է Արագածի ետևում։ Այդպիսի ինքնատիպ գեղեցիկ մայրամուտ ուրիշ ոչ մի տեղ տեսած չես լինի։
– Это красавец Арагац (букв. Это Арагац со своими четырьмя вершинами). Ты его прелесть и красоту увидишь при возвращении с Севана вечером на закате, когда небо становится багровым и солнце постепенно скрывается за ним. Такого своеобразного заката нигде, наверное, ты не видела.
◦
– Իսկ այն հիմա էլ շատ գեղեցիկ է։ Ես առաջին անգամ եմ լեռնային երկրում, և ինձ համար ամեն ինչ նոր է և յուրահատուկ գեղեցիկ։ Ես շատ գոհ եմ իմ ուղևորությունից։
– А он и сейчас очень красив. Я впервые в горной стране, и для меня все здесь ново и необычно красиво. Я очень довольна своим путешествием.
◦
– Նայի՜ր, նայի՜ր, Նատաշա, առջևում արդեն Սևանն է։
– Посмотри, посмотри, Наташа, впереди уже Севан!
1. Բոլորդ'вы все'. Исходная форма этого местоимения բոլոր'все, всё'. При указании на лицо местоимение принимает артикли -ս, -դ, -ը
բոլորսвсе мы
Բոլորս գնալու ենք Սևան։
Все (мы) поедем на Севан.
◦
Բոլորդ արդեն նստե՞լ եք։
Все (вы) уже сели?
◦
բոլորըвсе они, все
Բոլորը գոհ մնացին էքսկուրսիայից։
Все (они) остались довольны экскурсией.
С формами բոլորս, բոլորդ, բոլորը нередко употребляются и личные местоимения։
մենք բոլորսмы все
դուք բոլորդвы все
նրանք բոլորըони все
При склонении изменяются оба компонента этих сочетаний и артикль сохраняется
Մենք ամենքս հյուր ենք կյանքում։ (Հ․ Թումանյան)
Мы все в (этой) жизни гости.
◦
Դուք բոլորդ էլ ճիշտ եք։
Вы все правы.
◦
Նրանք բոլորն էլ քաջաբար էին կռվում։
Они все сражались храбро.
◦
Այդ հարցը պիտի հուզի մեզ բոլորիս (ձեզ բոլորիդ, նրանց բոլորին)։
Этот вопрос должен волновать нас всех (вас всех, их всех).
◦
Մեզանից բոլորիցս (ձեզանից բոլորիցդ, նրանցից բոլորից) պահանջվում է լավ աշխատել։
От нас всех (вас всех, от них всех) требуется хорошо работать.
В роли прилагательного слово բոլոր не склоняется и не принимает артикля
Ժողովին ներկա էին բոլոր աշխատակիցները։
На собрании присутствовали все сотрудники.
◦
Իմ բոլոր մանկական գրքերը պատկերազարդ են։
Все мои детские книги иллюстрированы.
Местоимения ամեն ինչ, ամեն բան'все' обозначают предмет и склоняются, при этом изменяется только второй компонент
Ամեն ինչ լավ է, ամեն ինչ ճիշտ է։
Все хорошо, все правильно.
◦
Նա ամեն ինչից (ամեն բանից) դժգոհ է (վախենում է)։
Он всем недоволен (всего боится).
◦
Նա ուզում է ամեն ինչի մասին իմանալ։
Он хочет обо всем знать.
К определительным местоимениям относятся также
ամենкаждый, любой
յուրաքանչյուր(ը)00
ամեն մի00
ամեն մեկը00
ամբողջвесь
ամենքը00 (разг.)
Примеры
Յուրաքանչյուրը (ամեն մեկը) գիտի այդ մասին։
Каждый знает об этом.
◦
Ամեն առավոտ (օր) աշխատանքի գնալիս ես հանդիպում եմ նրան։
Каждое утро (день) по дороге на работу я встречаю его.
◦
Իմ ամեն րոպեն հաշված է, և յուրաքանչյուր րոպեն թանկ է ինձ համար։
У меня каждая минута на счету, и каждая минута для меня дорога.
◦
Նա շատ զբաղված է․ ամբողջ օրն աշխատում է։
Он очень занят, весь день работает.
2. Обратите внимание на формы
կարծես փռած լինիбудто постлан
ասես ձուլված լինենбудто слились
տեսած չես լինիнаверное не видел
Эти формы образованы сочетанием результативного причастия с спрягаемыми формами глагола լինել'быть' и указывают на вероятность действия
Նա արդեն գնացած կլինի։
Он, вероятно уже ушёл.
◦
Մինչև դու գաս, ես քնած կլինեմ։
Пока ты придёшь, я уже буду спать.
◦
Մի՛ հանդիմանիր, այդ մասին նրան չեմ ասել, որովհետև չեմ հանդիպել։ Եթե հանդիպած լինեի, ասած կլինեի։
Не упрекай меня, я ему не говорил об этом, потому что не видел его. Если бы я его встретил, я бы ему сказал.
Этот суффикс образует существительные со значением места
հիվանդանոց000
հյուրանոց000
Но присоединяясь к словам ռուբլի, կոպեկ, а также к числительным 1, 2, 3, 5, 10, 25 и 100, образует существительные, обозначающие соответствующие купюры или монеты
ռուբլիանոցодно рублёвка
մեկանոցодно рублёвка
երեքանոցтрёх рублёвка
հինգանոցпяти рублёвка
տասանոցдесяти рублёвка
քսանհինգանոց двадцати пяти рублёвка
հիսունանոցпятидесяти рублёвка
հարյուրանոցсторублёвка
◦
կոպեկանոցкопеечная (монета), копейка
մեկ կոպեկանոցодно копеечная монета, копейка
երկուկոպեկանոցдвух копеечная монета, двушка
երեքկոպեկանոցтрёх копеечная монета
հինգկոպեկանոցпяти копеечная монета, пятак
տասկոպեկանոցдесяти копеечная монета, гривенник
տասնհինգկոպեկանոցпятнадцати копеечная монета
քսանկոպեկանոցдвадцати копеечная монета
հիսունկոպեկանոցпятидесяти копеечная монета, полтинник
◦
չորս կոպեկանոց տոմս четырёх копеечный билет
քսան ռուբլիանոց կոշիկдвадцати рублёвые туфли
հարյուր ռուբլիանոց վերարկուсто рублёвое пальто
Суффикс имеет собирательное значение
ամանпосудина
ամանեղենпосуда
◦
ոսկիзолото
ոսկեղենзолотые изделия
◦
միրգфрукт
մրգեղենфрукты
Суффикс образует прилагательное от существительных
քարкамень
քարոտкаменистый
քարոտ երկիրкаменистая страна
◦
ժայռскала
ժայռոտскалистый
ժայռոտ ափերскалистые берега
◦
փոշիпыль
փոշոտпыльный
փոշոտ սեղանпыльный стол
◦
թախիծгрусть, печаль
թախծոտгрустный, печальный
թախծոտ հայացք, աչքերгрустный, печальный взгляд, глаза
Մեկի գլխին խփեցին, գոռաց
– Վա՜խ, մե՜ջքս։
Եվ նրան հարցրին․
– Վա՜հ, գլխիդ խփեցինք, մե՞ջքդ ցավեց։
–Եվ մարդը պատասխանեց․
– Հա՛, – ասաց, – մեջք որ ունենայի` գլխիս խփող չէր լինի։
Одного ударили по голове, он закричал:
– Ой, спина!
Его спросили:
– Ба! Тебя ударили по голове, а заболела спина?
– Да, – сказал, – была бы у меня спина, никто бы не бил меня по голове.
1. Выпишите и переведите наречия.
Ժամանակ առ ժամանակ ես այցելում եմ իմ ընկերոջը։
Նրանք կռվեցին քաջաբար և զոհվեցին հերոսաբար։
Արդեն ամառ է։
Այդ բանը կատարվեց շատ հանկարծակի, միանգամից։
Նա շարունակ ժպտում է։
Նա քաղաքականապես և գաղափարապես շատ պատրաստված է։
Ես այսօր դարձյալ չկարողացա գնալ բժշկի։
Քիչ-քիչ տուր․ որ բոլորին բավականացնի։ (чтобы всем хватило)
2. Составьте предложения, используя наречия.
հաճախ, հեռու, այժմ, օրեցօր, դեռ, աստիճանաբար, հանկարծ.
3. Переведите.
С каждым днём состояние больного улучшалось.
Солнце ярко светило, птицы весело порхали с ветки на ветку.
Дети весело играли и громко смеялись.
Завтра большой праздник.
Сегодня он опять не смог прийти к нам.
4. Переведите.
Երկինքը ամպել է, հավանաբար անձրև կգա։
Այնպես ես ինձ նայում, կարծես առաջին անգամ ես տեսնում։
Դու իսկապե՞ս այսօր չես կարող գալ։
Ըստ երևույթի նա շատ հոգնած էր։
Իհարկե դու այդ հարցում ճիշտ էիր։
Օհօ՜, էլ քեզ հետ խոսել չի լինի։
Վա՜հ, այդ դո՞ւ ես, դեռ չե՞ս գնացել։
Դե՛ շուտ գնա։
Է՜հ, շատ անուշադիր ես։ (невнимателен)
Օ՜, ում եմ տեսնում։
5. Переведите.
О, как ты хорошо выглядишь!
Завтра, по всей вероятности, я приду к тебе.
Мы как раз о тебе говорили.
Ой, как хорошо, что ты пришёл!
По-видимому, она заболела и поэтому не пришла.
Я почти завершила свою диссертацию.
Неужели ты действительно не мог встретить его?
Ты так на меня смотришь, будто впервые видишь.
Ну, вот мы и пришли!
Я хотела пойти в кино, но, увы, не достала билета
30–04–2017