Суффикс образует
Наименования действующего лица
իշխելвластвовать
իշխանвладыка, властелин; князь
դերроль
ասելсказать, говорить
դերասանактер
վեպроман
վիպասանроманист
ճարտարкрасноречивый, искусный
ճարտասանкрасноречивый человек, оратор
գովելхвалить
գովասանхвалитель
սուտ ասելговорить неправду
սուտասանлжец, врун (тж. прил.)
Существительные
ձգելтянуть, натягивать, растягивать
ձգանтетива, курок, приводной ремень
փակելзакрывать
փականклапан; запор; засов
պատվիրելзаказывать; поручать, велеть
պատվիրանзаповедь, завет
կարկատելштопать, латать
կարկատանзаплата, латка
շուրջвокруг
շրջանкруг; район; период, эпоха
պատսպարվելприютиться, укрываться
պատսպարանкров, приют, убежище
Прилагательные
կծելкусать
կծանкусающий, кусачий
ճչալкричать, визжать
ճիչкрик, визг, вопль
ճչանкрикливый, визгливый
հուրհրալпылать, разгораться
հուր(выс.) огонь
հուրհրանогненный, пылающий
հեռավոր շրջան
отдаленный район
տաղանդավոր վիպասան
талантливый романист
սիրված դերասան
любимый актер
կծան շուն
кусачая собака
հրացանի ձգան
курок ружья
հայտնի սուտասան
известный врун
Многократные глаголы обозначают произведенное одним или несколькими субъектами многократное или часто повторяемое действие, произведенное по отношению к одному или многим объектам, в одном или многих местах.
Они образуются, в основном, суффиксами -ոտ-, -ատ-, -տ-
պոկելоторвать
պոկոտելпоотрывать
ցատկելпрыгать
ցատկռտելдолго подпрыгивать
ջարդելломать
ջարդոտելналомать
կոտրելсломать, разбить
կոտրաաելразбить на мелкие куски
կտրելрезать
կտրատելпонарезать, разрезать на много кусков
փշրելразбить, размельчить
փշրտելразмельчить на множество кусков
փնտրելискать размельчить
փնտրտելискать, выискивать
արագ պոկոտել ծաղկի թերթիկները
быстро поотрывать лепестки цветка
ցատկռտող երեխա
подпрыгивающий ребенок
փնտրտող բնավորություն
пытливый характер
պոկռտելու սովորություն
привычка (все) отрывать
ծառերը կտրատելու արվեստ
навык обрезки деревьев
Обычно нестандартность в образовании форм проявляют самые употребительные глаголы
ասելсказать
գալприходить
դառնալстановиться
ուտելесть, кушать
տանել(от)вести
լինելбыть
տալдавать
լալплакать
В частности, основа прошедшего времени может отличаться от основы инфинитива
ուտել – *կեր-
լինել – *եղ-
տալ – *տվ-
ասելсказать
Нестандартность глагола заключается в том, что основа прошедшего совершенного времени образуется не с помощью -եց, как у стандартных глаголов, а с помощью -աց.
Прошедшее совершенное время
ասացի
ասացինք
ասացիր
ասացիք
ասաց
ասացին
Մեզ ասացին, որ վաղը տոն է, և դաս չի լինելու։
Нам сказали, что завтра праздник и уроков не будет.
Повелительное наклонение
ասա՛
ասացե՛ք
Остальные формы образуются стандартно.
գալприходить
Основа прошедшего времени *եկ-.
Прошедшее совершенное время
եկա
եկանք
եկար
եկաք
եկավ
եկան
Այս տարի գարունը շուտ եկավ։
В этом году весна пришла рано.
Повелительное наклонение
ե՛կ
եկե՛ք
Давнопрошедшее I
եկել եմ
եկել ես
եկել է
եկել ենք
եկել եք
եկել են
Давнопрошедшее II
եկել էի
եկել էիր
եկել էր
եկել էինք
եկել էիք
եկել էին
դառնալстановиться
Основа прошедшего времени образуется чередованием ն – րձ
դարձա
դարձար
դարձավ
դարձանք
դարձաք
դարձան
Повелительное наклонение
դարձի՛ր
դարձե՛ք
ուտելесть
Прошедшее совершенное время
կերա
կերանք
կերար
կերաք
կերավ
կերան
Արամիկը ճաշը կերավ ու նստեց դասերը սովորելու։
Арамик пообедал и сел учить уроки.
Повелительное наклонение
կե՛ր
կերե՛ք
Давнопрошедшее I
կերել եմ
կերել ես
կերել է
կերել ենք
կերել եք
կերել են
Давнопрошедшее II
կերել էի
կերել էիր
կերել էր
կերել էինք
կերել էիք
կերել էին
Причастие длительного действия
կերած
տանել(от)вести
Основа прошедшего времени *տար-
Прошедшее совершенное время
տարա
տարանք
տարար
տարաք
տարավ
տարան
Դասերից հետո ուսուցիչը աշակերտներին թատրոն տարավ։
После уроков учитель отвел учеников в театр.
Повелительное наклонение
տա՛ր
տարե՛ք
Давнопрошедшее I
տարել եմ
տարել ես
տարել է
տարել ենք
տարել եք
տարել են
Давнопрошедшее II
տարել էի
տարել էիր
տարել էր
տարել էինք
տարել էիք
տարել էին
Причастие длительного действия
տարած
Սի հոգևորական հարցնում է անգլիացի հռչակավոր դերասան Լորենս Օլիվյեին, թե ինչու, երր նա հանդես է գալիս, դահլիճները լեփ-լեցուն են լինում, այնինչ հոգևորականները շատ անգամ ստիպված են իրենց քարոզները կարդալ կիսով չափ դատարկ դահլիճներում։
Օլիվյեն պատասխանում է.
- Բանն այն է, որ ես բեմից իմ խոսքերն արտասանում եմ այնպես, որպես թե հավատացած եմ դրանց, իսկ դուք ձեր քարոզներն այնպես եք ասում, կարծես ինքներդ էլ ձեր խոսքին չեք հավատում։
Բացատրություն
հոգևորականдуховный; священнослужитель
հռչակավորпрославленный
հոչակслава, известность
հանդես գալвыступать
լեփ-լեցունпереполненный
լցնելналивать, заполнять
այնինչмежду тем как
ստիպվածвынужденный; вынужденно
քարոզпроповедь, нравоучение, назидание
կիսով չափнаполовину
դատարկпустой
բանն այն է, որ…дело в том, что…
արտասանելпроизносить
այնպես, որպես թեтак, как будто
հավատացած եմ դրանց(я) уверен, верю в них
այնպես, կարծես ինքներդ էլтак, словно и вы сами
անգլիացի դերասանанглийский актер
Переведите.
1. Հրամում փիլիսոփաները նաև հայտնի ճարտասաններ էին։
2. Աստծո պատվիրանները պետք է կատարել։
3. Պատերազմի ժամանակ մարդիկ ռմբակոծությունից պաշտպանվում են պատսպարաններում։
4. Կայարանում դիմավորեցի հեռավոր շրջանից ժամանած ընկերոջս։
5. Տանը սովորաբար կծան շներ չեն պահում։
6. Հրացանի ձգանի հետ պետք է զգույշ լինել։
7. Հայտնի դերասաններին ժողովուրդը միշտ էլ մեծարել է, քանի որ նրանք, չնայելով դժվարություններին, հասել են մեր երկրի հեռավոր շրջանները իրենց արվեստը հասանելի դարձնելով հեռավոր գյուղերի բնակչությանը։
1. В Риме философы были и известными ораторами.
2. Божьи заповеди надо исполнять.
3. Во время войны люди защищались от бомбежек в убежищах.
4. На вокзале (я) встретил (моего) друга, прибывшего из отдаленного района.
5. Дома обычно не держат кусачих собак.
6. С курком ружья надо быть осторожным.
7. Известных актеров народ всегда почитал, так как они, несмотря на трудности, добирались до отдаленных районов нашей страны, делая свое искусство доступным для населения дальних деревень.
09–12–2017